مبحث سوم مقررات ملی ساختمان با عنوان “حفاظت ساختمانها در مقابل حریق“، سومین کتاب از مباحث 23گانه مقررات ملی است. در این مبحث، کلیات آشنایی با حفاظت ساختمانها در برابر حریق را مورد بحث قرار داده است.
آخرین ویرایش مبحث سوم مقررات ملی ساختمان
آخرین ویرایش این مبحث در سال ۱۳۹۵ بوده است و بعد از آن نیز دیگر تغییری ایجاد نشده.
آشنایی با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان
وجود تاسیسات برقی و مکانیکی در اکثر ساختمان های امروزی، به کار بردن مصالح قابل اشتعال، گسترش شبکه های انرژی همچون برق و گاز و استفاده از تجهیزات گوناگون باعث شده تا شاهد رشد چشمگیر احتمال آتش سوزی در ساختمان ها باشیم و به همین سبب عنایت به موضوع حفاظت ساختمان ها در برابر آتش سوزی، امری الزامی و اجتناب ناپذیر شده است.
نکات مهم مبحث سوم حفاظت ساختمان در مقابل حریق
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان با عنوان «حفاظت ساختمانها در مقابل حریق»، شامل الزامات و دستورالعملهایی برای طراحی، ساخت و بهرهبرداری ساختمانها به منظور کاهش خطرات ناشی از حریق و افزایش ایمنی ساکنان و کاربران است. نکات کلیدی این مبحث عبارتاند از:
۱. اهداف اصلی مبحث سوم
حفاظت از جان انسانها:
اطمینان از ایمنی ساکنان، کاربران و نیروهای امدادی در برابر خطرات حریق.
کاهش خسارتهای مالی:
کاهش تخریب ساختمان و تجهیزات در اثر حریق.
حفاظت از عملکرد ساختمان:
تضمین عملکرد بخشهای حیاتی ساختمان در زمان وقوع آتشسوزی.
ایجاد شرایط ایمن برای تخلیه اضطراری:
تسهیل خروج افراد از ساختمان در زمان حریق.
۲. الزامات عمومی طراحی ساختمان
- استفاده از مصالح مقاوم در برابر حریق برای بخشهای مختلف ساختمان (سازه، دیوارها، سقفها و کفها).
- طراحی مسیرهای دسترسی ایمن برای نیروهای امدادی و آتشنشانی.
- تقسیمبندی حریق: ایجاد بخشهای جداگانه در ساختمان برای جلوگیری از گسترش آتش (مانند دیوارهای ضدحریق و درهای مقاوم در برابر حریق).
- سیستمهای تهویه و دودبَر: طراحی و نصب سیستمهایی برای کنترل و تخلیه دود و حرارت.
3. دستهبندی ساختمانها بر اساس خطر حریق
مبحث سوم، ساختمانها را بر اساس نوع کاربری و خطر حریق به دستههای مختلف تقسیم میکند، مانند:
ساختمانهای مسکونی:
آپارتمانها و برجها.
ساختمانهای عمومی:
مدارس، بیمارستانها و مراکز تجاری.
ساختمانهای صنعتی:
کارخانجات و انبارها.
لازم به توضیح است الزامات ایمنی و سیستمهای حفاظتی برای هر دسته ممکن است متفاوت باشد.
تعاریف ارائه شده در مبحث سوم
۱-۲-۸-۳ دیوار نامتقارن
دیوارها و تیغههای داخلی که دارای ساختاری نامتقارن بوده و مصالح یا جزئیات به کار رفته در دو طرف آنها با یکدیگر متفاوت باشد، باید از هر دو طرف مورد آزمایش مقاومت در برابر آتش قرار گیرند و کمترین درجه به دست آمده از آزمون به عنوان درجه مقاومت در برابر آتش برای آن دیوار در نظر گرفته شود. چنانچه وجه ضعیفتر در برابر آتش از قبل مشخص بوده و این موضوع مورد تأیید مرجع ذیصلاح علمی باشد، نیازی به آزمون دیوار از وجه دیگر نیست.
۳-۸-۳ دیوارهای خارجی
۱-۳-۸-۳ کلیات
دیوارهای خارجی باید مطابق الزامات این بخش دارای درجه مقاومت در برابر آتش بوده و بازشوهای آنها در برابر آتش محافظت شده باشد.
۴-۳-۸-۳ مصالح
مصالح دیوارهای خارجی باید بر اساس الزامات ساختار ساختمان (فصل ۳-۳) از نوع مجاز باشد.
۵-۳-۸-۳ درجه بندی مقاومت در برابر آتش
دیوارهای خارجی ساختمان باید مطابق با جدول های ۳-۳-۱ و ۳-۳-۲ دارای درجه مقاومت در برابر آتش باشند. درجه بندی مقاومت در برابر آتش دیوارهای خارجی برای فواصل مجزاسازی حریق بزرگتر از 1.5 متر باید از طرف داخل آنها صورت گیرد (آزمون مقاومت در برابر آتش از طرف وجه داخلی روی آنها صورت گیرد). برای فواصل مجزاسازی حریق برابر یا کوچکتر از 1.5 متر، درجه بندی مقاومت در برابر آتش باید از هر دو طرف دیوار صورت گیرد.
سوالات رایج در مورد مبحث سوم
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمانها در مقابل حریق) به دلیل اهمیت بالای آن در تأمین ایمنی، پرسشهای رایجی دارد. این سوالات معمولاً به نحوه اجرا، الزامات و تفسیر قوانین مرتبط هستند. در زیر برخی از رایجترین سوالات به همراه توضیح مختصر آورده شده است:
۱. آیا همه ساختمانها ملزم به رعایت مبحث ۳ هستند؟
بله، تمامی ساختمانها (مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و عمومی) موظف به رعایت الزامات مبحث ۳ هستند. الزامات ممکن است با توجه به نوع کاربری، ارتفاع ساختمان، تعداد ساکنان و سطح خطر حریق، متفاوت باشد.
2. ارتفاع ساختمان چه تأثیری بر الزامات مبحث ۳ دارد؟
- ساختمانهای بلندمرتبه (بیش از ۲۳ متر) به الزامات سختگیرانهتری نیاز دارند:
- سیستم اسپرینکلر الزامی است.
- نصب آسانسور ویژه آتشنشانی.
- راههای خروج اضافی.
راهکارهای دیوار مقاوم در برابر آتش
استفاده از مصالحی مانند بلوک سیمانی تک سامان هور که دارای خصوصیاتی همچون مقاومت بالا در برابر آتش هستند می توانند در تامین عایق آتش تاثیر گذار باشند.
استفاده از دیوار ضد آتش یکی از مهمترین اقدامات در افزایش ایمنی ساختمانهاست. این دیوارها معمولاً از موادی ساخته میشوند که دارای مقاومت بالا در برابر حرارت و شعلههای آتش هستند. مصالحی مانند بلوک سبک از جمله مصالح پرکاربرد در ساخت دیوار مقاوم در برابر آتش محسوب میشوند.
رعایت استانداردها و مقررات ملی در زمینه ایمنی حریق، تضمین کننده عملکرد بهینه دیوارها و حفاظت از ساختمان در برابر حریق در مواقع اضطراری است. شما می توانید نتایج ازمون های انجام شده توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی را مشاهده کنید.
ویژگی های بلوک ضد آتش تک سامان هور
- ساختار پایه سیمانی
بلوک تک سامان هور بر پایه سیمان ساخته میشود و استفاده از سبکدانه های صنعتی و معدنی مقاوم در مقابل حریق باعث شده که بلوک تک سامان هور مقاومت ویژهای را در برابر حریق داشته باشد.
- کامپوزیتی بودن بلوکها
کامپوزیتی بودن بلوکها و هوای محبوس داخل دیوار باعث می شود که گرمای حریق به عمق دیوار نفوذ زیادی نکند
این سنگدانهها هیچگونه افزایش حجمی در برابر گرما و حریق ندارد و بلکه خود پومیس عایق بسیار مناسبی در برابر حریق می باشد.
دیوار ضد حریق چیست؟
یکی از مهمترین ویژگیهای ایمنی آتشسوزی در ساختمانها دیواره های ضد آتش هستند. دیوار ضد آتش یک جزء جدایی ناپذیر از سیستم های جامع حفاظت در برابر آتش است که در ساختمان هایی که در آن زندگی می کنیم باید استفاده شود. این دیواره برای محافظت از ساکنان و به حداقل رساندن آسیب آتشسوزی طراحی و در ساختار ساختمان ها گنجانده شده است و از چندین عنصر ساختاری مختلف تشکیل شده است که با هم کار می کنند تا از گسترش آتش و دود در سراسر ساختمان جلوگیری کنند.
تحولات اخیر در ساخت دیوار آتش مستلزم بررسی مجدد هدف و عملکرد اصلی دیوارهای آتش است.
دیوار های مقاوم در برابر آتش اساساً ابزاری برای کاهش پتانسیل انتشار غیرقابل کنترل آتش در یک ملک هستند. مفهوم اصلی “بخش های آتش” این است که آتش در بدترین شرایط و بدون تلاش برای خاموش کردن آن از بخش آتش از انتشار آن جلوگیری میشود.
علت استفاده از دیوار ضد آتش
هدف اصلی دیوار آتش این است که سرعت گسترش آتش و دود را از یک نقطه به نقطه دیگر ساختمان کند، و به ساکنان زمان بیشتری برای فرار و محدود کردن آتش در صورت امکان می دهد.
استاندارد 221 انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) برای دیوارهای آتش، فایروال ها و دیوارهای مانع آتش، دیوار آتش را به عنوان دیواری تعریف می کند که ساختمان ها را از هم جدا می کند یا یک ساختمان را برای جلوگیری از گسترش آتش در عین حفظ پایداری سازه و ارائه مقاومت در برابر آتش، تعریف می کند.
فایروال ها را نباید با دیوارهای مانع آتش یا پارتیشن های آتش، که برای تقسیم بخشی از یک ساختمان در داخل یک دیوار آتش استفاده می شود، اشتباه گرفت. مانند فایروال ها، این سازه ها در برابر آتش مقاوم هستند و به محافظت در برابر گسترش آتش کمک می کنند. اما، آنها مانند فایروال ها ثبات ساختاری را فراهم نمی کنند.
دیواره های ضد آتش یا مقاوم در برابر آتش معمولاً از بتن، بلوک های بتنی یا بتن مسلح ساخته می شوند – که برای محدود کردن گسترش آتش از طریق تقسیم بندی طراحی شده اند.
دیوار های مقاوم در برابر آتش همچنین می توانند با درجه مقاومت در برابر آتش تا چهار ساعت طراحی شوند. درجه بندی مقاومت در برابر آتش، مدت زمانی است که یک دیوار آتش می تواند در برابر آتش مقاومت کند. بنابراین، در حالی که واقعاً نمیتوانید دیوارهای آتش را در یک ساختمان ببینید، میتوانید مطمئن باشید که آنها آنجا هستند و به دلیل یکپارچگی ساختاری و مقاومت در برابر آتش، از شما محافظت میکنند، که به شما زمان بیشتری برای فرار در صورت آتشسوزی میدهد. بلوک تک سامان هور دارای مقاومت 4 ساعته در برابر آتش می باشد.
نتیجهگیری
اجرای دقیق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، ایمنی جانی و مالی را افزایش میدهد و از گسترش حریق و خسارات ناشی از آن جلوگیری میکند. رعایت این الزامات برای ساختمانهای جدید و همچنین برای نوسازی ساختمانهای موجود، ضروری است.
بلوک های تک سامان هور دارای مقاومت در برابر آتش به مدت 4 ساعت هستند و شرکت تک سامان هور دارای گواهینامه فنی دیوار های مقاوم در برابر آتش از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می باشد.