دیوار چینی و روش های اجرایی آن
ديوارها بر اساس ويژگي ها و کاربرد خود، انواع گوناگوني دارند. انواع ديوارها شامل ديوارهاي باربر و غير باربر مي باشند ديوار چيده شده با بلوک سبک تک سامان در طبقه ديوارهاي غير باربر قرار مي گيرد. ديوارهاي غير باربر تنها وزن خود را تحمل مي کنند و در آنها ويژگي هاي ديگري من جمله سبکي و مقاومت حرارتي و صوتي مناسب، اهميت مي يابد .ديوار چيده شده با بلوک سبک تک سامان به عنوان ديوار عايق حرارتي محسوب شده و شرايط آسايش را براي ساکنين در فصول گرم و سرد تامين مي نمايد . از ديگر مزاياي ديوارچيده شده با بلوک سبک تک سامان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود: افزايش سرعت اجرا ديوارچيني،کاهش پرت مصالح مصرفي، کاهش وزن بار مرده ساختمان به ميزان 30 درصد ، کاهش ملات مصرفي و اجراي روکار سريع با حذف ملات گچ و خاک اشاره نمود.
واضح است که پيشرفت در زمينه ساختمان‌سازي باعث شد تا کم کم ايرادات کار برطرف شود تا ايمني بيشتر براي ساکنان خانه‌ها فراهم شود. جهت رفتار مناسب لرزه‌اي ديوارهاي غيرسازه‌اي (ديوار داخلي يا خارجي)، لازم است که از انتقال نيرو از سازه اصلي به ديوارها توسط جزئيات مناسب جلوگيري شود.
هرچه سبک زندگي بشر به سمت زندگي در آپارتمان‌ها در کلان شهرها پيش مي‌رود، استقامت و استحکام اِلمان ديوار بيشتر مطرح مي‌شود. چنانچه بخواهيم به بررسي خساراتي که طي زمين لرزه به ساختمان‌ها وارد شده بپردازيم، خواهيم دريافت که بيشترين خسارات وارد شده طي خرابي ديوار و سقف ساختمان و به علت عدم استحکام و مقاومت لازم اين دو اِلمان بوده است. از همين رو مهندسين اقدام به مقاوم‌سازي اين المان ها کرده‌اند.
در ساختمان‌هايي که مهندس طراح ساختمان، در زمان طراحي سختي ديوار را در محاسبات خود وارد کرده باشد، مي‌توان ديوارها را به ستون و سقف به صورت مستقيم متصل نمود . البته براي در نظر گرفتن سختي ديوار در طراحي سازه بايد به الزامات پيوست 6 استاندارد 2800 توجه نمود. اما در صورتي که اين سختي در محاسبات وارد نشده باشد، مجري اجازه ندارد ديوار را در ميانقاب به سازه به صورت مستقيم متصل نمايد. جهت جدا کردن ديوار از سازه بايد وال پست با فاصله 5 سانتيمتر از ستون اجرا شده و در زمان ديوار چيني، ميلگردهاي عصايي خم شده، در ارتفاع ديوار و با فاصله 70 سانتيمتر از هم به داخل نبشي جوش شوند و اين فاصله 5 سانتيمتري نبشي با ستون هم توسط مصالح پر کننده فاقد سختي مانند يونوليت (پلاستوفوم) پر شود.
همچنين براي ايجاد پايداري ديوار تحت نيروهاي داخل و خارج از صفحه از اِلمان‌هاي قائم و افقي نگهدارنده ديوار که از آن تحت عنوان وال پست ياد مي‌شود و يا از اِلمان‌هاي مسلح کننده ديوار که از آن به عنوان ميلگرد بستر نامبرده مي‌شود و همچنين از اتصالات کشويي در ناحيه اتصال ديوار به تير يا ستون سازه در ميانقاب استفاده مي‌گردد. ميلگرد بستر و وال پست، دو نوع مصالح پرکاربرد باهدف تقويت و افزايش مقاومت ديوارها در برابر نيروهاي خارجي هستند. هرکدام از اين‌ها، به شيوه‌هاي مختلف نصب و اجراشده و حتي کارائي متفاوتي دارند.
مطابق با پيوست 6 استاندارد 2800، لبه آزاد ديوارها بايد مهار گردد. به همين دليل يکي از وظايف مهندس ناظر سازه و معمار، الزام مالک به اجراي نبشي کشي، جهت مهار لبه‌هاي آزاد ديوارهاي پيراموني، در بازشوها و در قسمت‌هايي که ديوار ادامه ندارد و نيز در ديوار جان پناه مهار مي باشد.
ديوار چيني
روش ديوارچيني با بلوک سبک تک سامان بسيار آسان بوده و مانند ديوارچيني با مصالح بنائي مي باشد . بر اين اساس تمامي عمليات بنايي با بلوک سبک تک سامان ، برپايه مشخصات و ضوابط مندرج در نشريه هاي 100 و 55 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور و نيز استاندارد شماره 7782 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران صورت مي گيرد . ساير آيين نامه هاي مرتبط با نحوه اجراي درست من جمله پيوست 6 استاندارد 2800 ايران نيز بايد رعايت گردند.
نحوه بلوک چيني جهت استفاده از بلوک‌هاي سبک تک سامان به اين شکل است که پس از آماده سازي سطح و تراز کار با ريختن يک لايه ملات ماسه و سيمان (حداقل 250 کيلوگرم سيمان در هر متر مکعب ملات) به ضخامت حداکثر 2.5 سانتي متر ، در روي سطح کار اولين رگ بلوک‌ها روي ملات قرار داده مي شود ، سپس با ملات ريزي حداکثر به ضخامت 1.5 سانتي متر، اقدام به چيدن رگ هاي بعدي مي‌گردد.
1- بلوک‌ها بايد کاملا تراز چيده شوند ، بطوريکه جدار بلوک‌ها کاملا قائم بوده و درزهاي قائم رج هاي متوالي ، به طور يک رج در ميان ، در مقابل هم قرار گيرند . بلوک نصب شده، نبايد پس از گيرش اوليه ملات ، از جاي خود حرکت داده شود . استقرار نهايي بلوک ، بايد در زماني صورت گيرد که ملات هنوز شل باشد. همچنين در بين بلوک ها بايد ملات قائم اجرا گردد.
2- در ساخت ديوارها سعي شود تا از يک جنس بلوک استفاده شود. استفاده از بلوک سبک تک سامان به همراه ديگر مصالح سبب ايجاد ترک هاي نامناسب در نازک کاري ديوار مي‌شود.
3- در صورت نياز به قطعاتي که داراي اندازه طول رندي نمي باشند، مي توان بلوک سبک تک سامان را به راحتي با فرزگرانيت بر و يا تيشه تيز به اندازه قطعه مورد نظر بريد. در اين حالت به شدت پرت مصالح کاهش مي يابد . بايد در نظر داشت که از خرد کردن بلوک با پتک و يا وسايلي که با برخورد ضربه باعث ايجاد ترک در جان بلوک مي نمايند، اجتناب ورزيد.
در مورد اجراي کليه مصالح بنايي ، بهتر است پيش از اجرا ، بلوک‌ها کمي خيس شوند تا آب ملات را به خود جذب نکرده و به اصطلاح ملات را نسوزاند . بلوک‌ها بهتر است قبل از مصرف نم پاشي شده و بر خلاف بلوک هاي بتن گازي نيازي به غرقاب شدن ندارند
5- براي کنترل ابعاد ، گوشه ها و تقاطع ها و به طور کلي اجراي صحيح کار ، توصيه مي شود پس از آماده شدن تراز کف ، ابتدا رج اول بدون ملات چيده شده و سپس بر اساس الگوي بدست آمده، ديوارچيني شروع گردد . در ديوارچيني بوسيله بلوک سبک تک سامان، از چيدن رج اول با آجر به عنوان استاد کار بايد اجتناب ورزيد.
6- با توجه به اينکه کليه مصالح بنايي جهت ديوار چيني به تنهايي عايق رطوبتي نمي باشند ، توصيه مي گردد از اين مصالح بدون اجراي لايه نما جهت اجراي ديوارهاي خارجي استفاده نگردد .
7- چيدن صحيح و ايجاد قفل و بست کامل در ديوارها ، موجب جلوگيري از نشست هاي احتمالي در برابر بارهاي نقطه اي (متمرکز) خواهد شد ، به ويژه در کنج ها و محل اتصال ديوارهاي متقاطع .
8- ديوارچيني بايد بصورت يکنواخت در ارتفاع صورت گيرد و نبايد اختلاف ارتفاع ديوارچيني در يک قسمت ساختمان نسبت به نسبت هاي ديگر از يک متر تجاوز نمايد . در مورد ديوارهاي متقاطع بايد به منظور تامين قفل و بست کامل ، يک رج در ميان از قطعات اتصال يا بست هاي ارتجاعي (بست هاي U شکل)، استفاده شود نصب تير نعل درگاهي و آستانه نعل درگاه ها بايد بر اساس جزئيات مندرج در نقشه هاي اجرائي و با طول گيرداري کامل ، ساخته شوند . نعل درگاه ها مي‌بايست حداقل به طول 10 سانتي متر در روي ديوارهاي طرفين امتداد داشته باشد .در صورتيکه نعل درگاه خاصي از نظر دهانه وجود داشته باشد ، مي بايست طـبق محـاسبات مقطع لازم از نظر باربري (ميزان بار وارده با توجه به دهانه) تعيين و اجرا گردد . در مورد بلوک سبک تک سامان امکان استفاده از نعل درگاه هاي پيش ساخته بتني و يکپارچه شدن ديوار با نعل درگاه وجود دارد.
ديوارچيني را از تابش مستقيم نور خورشيد ، حرارت زياد ، وزش باد و جلوگيري از يخ زدن هاي احتمالي بايد با پيش بيني پوشينه هاي مراقبتي، محافظت نمود. عمليات بنايي در دمايي که در آن امکان يخ زدن ملات وجود دارد ممنوع مي باشد . در شرايط متعارف ديوارچيني با ملات ماسه سيمان ، بايد حداقل 3 روز مرطوب نگه داشته شود . با توجه شرايط اقليمي طول دوره مراقبت از ديوار توسط مجري مي بايست تنظيم گردد، اما در هر حال دوره نگهداري نبايد کمتر از يک روز باشد.
چهارچوب ها بايد حتي الامکان همزمان با ديوارچيني نصب شوند و به هنگام ريختن دوغاب در پشت پروفيل چهارچوب هاي فلزي ، بايد با قرار دادن وادارهاي چوبي ، آنها را کاملا مهار نمود تا در اثر فشار دوغاب ريزي ، خم نشده و در جهت طولي تاب بر ندارد . با امتداد شاخک از اجزاي قائم قاب هاي درب و پنجره ها و اتصال آنها به سقف مي‌توان از آنها جهت تقويت ديوار و اجراي روکار استفاده کرد . اجراي روکار جهت اجراي روکار ديوارها ، در صورتيکه ديوارها به طرز مناسبي اجرا و شاقولي شده باشند مي توان لايه گچ و خاک را حذف نموده و جهت اجراي روکار تنها از يک لايه گچ استفاده کرد. در ديوارچيني با سفال بدليل نياز به افزايش ضخامت ديواره، نياز به اجراي لايه گچ و خاک حداقل به ضخامت 2 سانتي متر مي باشد. با توجه به ضخامت جداره ي بلوک هاي تک سامان (25 ميلي متر) چنانچه ياد شد مي توان لايه گچ و خاک را حذف نمود. جهت جلوگيري از ترک خوردن احتمالي ديوارها در محل مهاربند ها ، بايد از رابيتس جهت تقويت سطح استفاده شود .
از آنجايي که بلوک سبک تک سامان از نظر مواد متشکله داراي سيمان مي باشد، در صورت استفاده از ملات ماسه و سيمان به دليل پيوند مستحکمي که در نتيجه نفوذ ذرات مـلات به حـفره هاي بدنه بلوک سبک تک سامان بـوجـود مي آيد ، انسجام بيشتري نسبت به ساير واحدهاي بنايي ايجاد شده و ترکيب مـلات و بـلوک يک واحــد يـکپارچه در مقابل بارهاي ثقلي و جانبي را ايجاد مي کند و لذا داراي مقاومت فشاري و خمشي بيشتـري نسبت به سايـر واحدهاي بنايي است. (ماده همگن در داخل محدوده تنش هاي مجاز) به نقطه انتخاب نوع ملات در ديوارچيني، نقش بسيارمهمي خواهد داشت. ولي به کاربردن ملات با عيار زياد ، لزوما نقش کليدي در افزايش مقاومت ديوارچيني ندارد . ضخــــامت بنــدهاي قائـم ، نبــايد کمتر از 10 ميلي متر و بيشتر از 12 ميلي متر باشد . بايد بندهاي ملات قائم (ملات کله (head joint) ) از ملات پر شوند .
اتصال ديوار با ستون در مواردي که ديوارچيني در مجاورت ستون هاي فلزي يا بتني قرار گيرد و در اين نقاط درز انقطاع ، پيش بيني نشده باشد بايد نحوه اتصال ستون به ديوار مطابق نقشه هاي اجرايي باشد ، در صورتيکه اين جزئيات در نقشه نيامده باشد ، بايد به شرح ذيل عمل شود:
الف) اتصال ديوار با ستون فلزي : در هر متر ارتفاع ، يک قطعه اتصال جوش شده به ستون فلزي بايد در داخل ملات ديوار چيني قرار گيرد . قطعه اتصال به صورت T با ميلگردي به قطر 8 ميلي متر به اندازه 80×250×250 ميلي متر ،از ميلگرد به قطر 10 ميلي متر ، به صفحه اي به ابعاد 6×100×100 جوش داده مي‌شود ، اين صفحات با شاخک هاي مناسب در هنگام بتن ريزي در داخل ستون بندي ، کارگذاري مي شود . شاخک هاي V شکل در داخل ديوار آجري و درون ملات بين آجرها ، قرار داده خواهد شد . در فاصله ايجاد شده بين ديوار و ستون بهتر است يک لايه پلي استايرن به ضخامت 2 سانتي متر قرار داده شود
ب) اتصال ديوار با ستون بتني: در هر متر ارتفاع ، 2 عدد شاخک U شکل به ابعاد 80 × 250 × 250 ميليمتر ، از ميلگرد به قطر 10 ميلي متر، به صفحه اي به ابعاد 6 × 100 ×100 ميلي متر جوش داده مي شود، اين صفحات با شاخک هاي مناسب ، هنگام بتن ريزي در داخل ستون بندي، شده اند. شاخک هاي U شکل در داخل ديوار آجري و درون ملات بين آجرها ، قرارداده خواهد شد. نصب خروجي ها و تاسيسات سوراخ ها و محل هاي باز براي کارگذاري چهارچوب ها ، در و پنجره ها ، مجراهاي تهويه ، عبور لوله ها و کابل هاي توکار و نظاير آن ، بايد پيشاپيش بر اساس نقشه هاي اجرائي کاملا مشخص و هنگام ديوار چيني، تعبيه گردند تا نيازي به کندن و تخريب ديوارها به منظور تأمين فضاهاي باز وجود نداشته باشد . در مواردي که نياز به اين عمل باشد ، بايد از ضربه زدن به ديوار اجتناب شده و عمليات با دقت و با وسايل مربوطه انجام گردد.
الزامات در برابر زمين لرزه براي تامين ايمني ساختمان در مقابل زلزله ، رعايت مندرجات آيئين نامه طرح ساختمان ها در برابر زلزله ( استاندارد شماره 2800 ) الزامي است .
وال پست
عليرغم اهميت اجراي اين المان در سازه ها، اجراي وال پست در سازه هاي شهري در ايران پيشينه چنداني نداشته و تقريباً محدود به يک دهه ي اخير مي‌گردد، اما با اين حال همچنان در بسياري از سازه هايي که در کشورمان ساخته مي‌شوند اجراي وال پست يا به درستي انجام نمي‌شود و يا محاسبه و اجراي آن همراه با نقاط ضعف اساسي صورت ميگيرد.
تفکري که در بين مهندسان طراح وجود دارد لزوم بر سالم ماندن المان هاي اصلي سازه يعني تير، ستون و سقف‌ها مي باشد و سالم بودن اين بخش ها ضامن عملکرد مناسب سازه است. اما زلزله هاي اخير به خصوص زلزله کرمانشاه نشان داد حتي در شرايطي که سازه پايدار بماند و به اعضاي اصلي آن آسيبي وارد نشود آسيب در اعضاي غير سازه اي، (ديوارهاي پيراموني، تيغه‌ها، نماهاي ساختمان، تاسيسات و …) ممکن است عملکرد کلي سازه را زير سؤال برده و آسيب‌هاي اقتصادي و حتي جاني جبران ناپذيري پديد آورد. چرا که سختي ميانقاب ها تاثيري مستقيمي در سازه دارد از اين رو مي توان به اهميت استفاده از وال پست پي برد.
وال پست کلافي است که در طول هاي مشخص براي يکپارچه عمل نمودن ديوار به کار مي رود. اين وال پست ها سبب درگيري ديوار با اسکلت و در نتيجه استحکام ديوار خواهد شد. همان گونه که از نامش پيداست، وال پست نگهدارنده ديوار است. وظيفه وال پست ها انتقال نيروهاي حاصل از بار باد و زلزله (بار جانبي) از ديوار به فريم مي باشد که موجب عدم تخريب ديوار مي‌گردد.
وال پست عضوي است که ميانقاب‌ها سازه‌اي و غير سازه‌اي و تيغه‌ها را به اسکلت ساختمان، براي مقاومت در برابر نيروهاي جانبي باد و زلزله متصل مي‌کند. ميانقاب‌ها ديوارهايي هستند که به واسطه اتصال يا عدم اتصال آنها به سازه، نام آنها تغيير کرده و به 2 دسته ميانقاب سازه‌اي يا غير سازه‌اي تقسيم مي‌شوند. تيغه‌ها نيز ديوارهايي هستند که خارج از قاب هاي سازه‌اي اجرا مي‌شوند.
جداگرهايي که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارند ، بايد کاملاً به زير پوشش سقف مهار شوند ، در اين حالت بهتراست ديوار به وسيله شاخک هاي عمودي (براکت هاي سقفي) مهار گردند .
الزامات قانوني وال پست
آيين نامه 2800:
بند 4-5-4: ديوارهاي داخلي يا تيغه‌هاي با ارتفاع بيش از 1.8 متر، بايد به نحو مناسبي مانند استفاده از وادارها و … از نظر جانبي به سازه مهار شوند.
بند 7-5-3:
حداکثر طول مجاز هر ديوار غير سازه اي بين دو کلاف قائم، نبايد از 6 متر يا 40 برابر ضخامت آن بيشتر باشد.
حداکثر ارتفاع ديوار غير سازه‌اي از تراز کف 3.5 متر است. در صورت تجاوز از اين حد ، بايد با تعبيه کلاف هاي افقي به گونه مناسبي به تقويت ديوار مبادرت نمود.
لبه‌هاي قائم تمام ديوارهاي غير سازه‌اي بايد مهار شوند.
لبه‌هاي فوقاني (افقي) ديوار غير سازه اي که در تمام ارتفاع ادامه ندارد بايد با کلاف فولادي يا ناوداني نمره 6 يا معادل مقطع بتن مسلح يا چوبي که به ديوار سازه‌اي يا کلاف‌هاي احاطه کننده ديوار غير سازه‌اي متصل باشد، مقيد گردد.
نکته 2: لازم به ذکر است که در نشريه 729 با عنوان راهنماي لرزه اي ديوارهاي بنايي غيرسازه اي مسلح به ميلگرد بستر و نشريه 819 با عنوان راهنماي طراحي سازه اي و جزئيات اجرايي ديوارهاي غير سازه اي الزاماتي ارائه گرديده است.
مبحث 4 مقررات ملي ساختمان ويرايش 96:
بند 4-9-1-3: در تمام ديوارهاي ساختمان، بويژه در ديوارهاي نما، جهت مقاومت در برابر زلزله، ضوابط مبحث ششم مقررات ملي ساختمان و آيين نامه طراحي ساختمان در برابر زلزله (استاندارد 2800) بايد رعايت گردد.
نکته: لازم به ذکر است که رعايت ضوابط و الزامات مطرح شده در پيوست 6 استاندارد 2800 با عنوان طراحي لرزه‌اي و اجراي اجزاي غير سازه اي معماري جهت اجراي ديوار ضروري است.
انواع وال پست:
وال پست به 2 صورت وال پست قائم و وال پست افقي است.
اين وال پست‌ها سبب درگيري ديوار با اسکلت و در نتيجه استحکام ديوار خواهد شد. وال پست قائم در زماني که دهانه اجراي ديوار بزرگ باشد از روي تير طبقه پايين به زير تير طبقه بالا در دهانه با جزييات با اجرايي صحيح متصل مي شود.
انواع وال پست و مهار ديوار از نظر اجرايي
اجراي وال پست با انکر بولت و نبشي کشي؛
اتصال ديوار به ستون با ميلگرد بستر؛
اجراي وال پست براي جان پناه بام (وال پست جان پناه)
روش اجراي وال پست
1) اجراي بيس پليت در زير وروي تير بتني و در محل اجراي وال پست، قبل از بتن ريزي سقف.
2) در صورتيکه قبل از بتن ريزي بيس پليت اجرا نشود ، حتما بايد پليت ها را توسط رول بولت به تيرها از بالا و پايين، متصل نماييم. به‌هيچ عنوان نبايد براي نصب پليت‌ها به جان تيرها، از ميخ‌هاي فولادي 3 سانتي که توسط دستگاه ميخکوب (تفنگ هيلتي) نصب مي‌شوند استفاده کرد. همچنين نمي‌توان وال پست را توسط ميلگرد به تيرها متصل کرد.
3) حتما قبل از اتصال وال پست‌ها، ابعاد داخلي ساختمان اندازه گيري شوند تا بعد از ديوار چيني، اين مورد مشکل ساز نشود.
4) حداقل پروفيل مصرفي براي وال پست، نبشي 5 مي‌باشد، اما درنهايت مي‌بايست بر اساس نقشه‌هاي مصوب و نظر طراح سازه عمل شود.
5) حتما شاقول بودن و همراستايي افقي وال پست‌ها در هر طبقه بايد توسط ريسمان کشي کنترل شود.
6) حتما جوشکاري وال پست توسط فرد صاحب صلاحيت جوشکاري، انجام شود.
7) موارد مربوط به وال پست، قبلا توسط دستورکار، به مجري يا سازنده ابلاغ شده باشد.
نکات اجرايي و نظارتي
حتما کنترل شود که نبشي کشي در تمام طبقات، در يک راستا هستند. اين کنترل توسط قپان انجام مي‌شود.
نبشي‌ها حتما شاقول باشند.
نبشي‌هاي نصب‌شده مساحت ساختمان را کم يا زياد نکرده باشند.
جوشکاري نبشي‌ها به صفحات اتصال درست کنترل شود.
کنترل‌هاي ابعادي وظيفه ناظر معمار مي‌باشد که در اين مرحله نيز کنترل اجراي نبشي و وال پست در محل خود و مطابق با مقررات و نقشه‌ها بر عهده ناظر معمار بوده و کنترل نحوه اتصالات وال پست‌ها و نبشي‌ها بر عهده ناظر سازه مي‌باشد.
ميلگرد بستر
در سال 1813 براي اولين بار از ميلگرد بستر پيش ساخته استفاده شد. در اين سال، اروپائيان براي مقاوم‌سازي ساختمان از اين نوع محصول استفاده کردند. بعد از آن در سال 1950 استفاده از اين محصول بين افراد رايج شد. نکته مهم اين است که از سال 1392 استفاده از آن در کشور ما رايج شد.
کاربرد ميلگرد بستر در زلزله يکي از مهمترين کاربردهاي استفاده از آن است؛ اين موضوع يکي از مهمترين مواردي است که علاوه بر مقاوم‌سازي بيشتر، مقرون‌به‌صرفه است. کاربرد آن، در ديوارچيني و همچنين در ساختمان بنايي از جمله کاربردهاي استفاده از اين محصول هستند. يکي از شيوه‌هاي مقرون به صرفه‌اي که پيشنهاد شده است اجراي ميلگرد بستر مي‌باشد. با توجه به استانداردهاي موجود در ASTM دو روش براي اجراي ميلگردهاي بستر وجود دارد که در ادامه به آنها خواهيم پرداخت.
به چيدمان ميلگرد به دو صورت افقي و عمودي در ديوار و يا داخل تيرچه بلوک، ميلگرد بستر گفته مي‌شود. از مهمترين مزاياي آن، مي‌توان به بهتر شدن شکل‌گيري ديوار، عدم نياز به تزريق دوغاب و متصل کردن ديوارهاي دولايه به‌هم اشاره کرد.
از اين محصول در ديوارهاي باربر يا غير باربر استفاده مي‌شود. از مهمترين ويژگي اين محصول، اين است که در آن از شيوه جوشکاري مقاومتي کمک گرفته مي‌شود و همين موضوع باعث مي‌شود که مقاومت‌هاي لازم را در برابر زلزله و آسيب‌هاي جدي داشته باشد.
به يک جفت مفتول طولي تغيير شکل يافته، ميلگرد بستر مي‌گويند. اين نوع مفتولهاي طولي، مي‌بايست داراي مفتولهاي عرضي جوش داده شده به‌صورت خرپايي يا نردباني باشند تا بتوان به آنها ميلگرد بستر گفت. در تيغه‌هاي بلوکي يا ديوارها، براي مهار کردن نيروي خارجي به سازه، از ميلگرد بستر (از نوع خرپايي يا نردباني) استفاده مي‌شود. بنابراين ميلگرد بستر را مي‌توان به‌عنوان يک وال پست افقي در نظر گرفت.
ميلگرد بستر در ابعاد مختلف و متناسب با درزهاي ملات توليد مي‌شود که بايد در همين درزهاي ملات، بين رديف‌هاي واحد بنايي نصب شود. در ساختمان‌سازي، هدف استفاده از مصالح خاص، غلبه بر نيروهاي کششي و فشاري است؛ به همين دليل از بتن، براي مقاومت در برابر نيروي فشاري استفاده مي‌کنند و بهترين راه ايجاد مقاومت در برابر نيروي کششي، استفاده از ميلگرد بستر است.
ميلگرد بستر، اِلماني فولادي است که در بند افقي ديوار قرار ميگيرد و با مسلح کردن ديوار در برابر نيروهاي زلزله باعث جلوگيري از فروريزش آن مي‌شود. اگرچه ميلگردهاي بستر مي‌توانند ميلگرد آجدار معمولي باشند، اما معمولا اين محصول به صورت دو مفتول ساده و يا آجدار استفاده مي‌شوند. اين محصول از دو مفتول طولي و مياني ساخته شده است. با توجه به نوع آرايش مفتول مياني، ميلگردهاي بستر داراي دو نوع خرپايي و نردباني مي‌باشند.
انواع ميلگرد بستر
مطابق با استاندارهاي ASTM استفاده از انواع ميلگرد بستر به دو صورت است: به صورت عمودي و به صورت افقي
در حالت عمودي به اين صورت است که با عبور آرماتور به شکل عمودي و از بين بلوک و يا آجرها، ديوار تا سقف بالا مي‌آيد؛ البته به اين صورت است که ديوار به سقف متصل نمي‌شود. در اين روش، مقاطع بافاصله‌هاي مشخص از يکديگر به‌صورت افقي قرار داده مي‌شوند و بين آنها مواد سيماني يا آجر به‌کارگرفته مي‌شود.
در کشور ما از ميلگرد بستر بصورت افقي استفاده مي شود. به اين شکل که ميلگرد بستر مابين رج هاي ديوار قرار ميگيرد.
مشخصات ميلگرد بستر
ميلگرد بستر ازلحاظ جنس به دسته زير تقسيم مي‌شود:
• استنلس استيل
• فولاد گالوانيزه
ميلگرد بستر از جنس استنلس استيل و يا کربن استيل گالوانيزه مي باشد زيرا به دليل استفاده در ساختمان و قرار گرفتن در معرض رطوبت بايد در مقابل زنگ زدگي و خوردگي مقاوم باشند.
حداقل قطر مفتول ها چهارميلي متر و حداکثر قطر مفتول ها نصف ضخامت ملات بستر مي باشد و بايد دقت داشت که ضخامت ملات بستر نبايد از شانزده ميليمتر بيشتر شود چرا که حداکثر قطر ممکن براي مفتول ها هشت ميليمتر است. البته در اکثر موارد ملات بستر ده ميليمتر بوده و از مفتول هايي با قطر چهار ميليمتر الي 4.5 ميليمتر استفاده مي‌شود.
درباره بلوک‌هاي AAC با بند بستر نازک کمتر از 3 ميليمتر مقطع مفتولهاي ميلگرد بستر مي‌تواند به شکل کتابي يا (مستطيلي) يا بست هاي تخت باشد. به اين صورت مفتول کاملا در ملات بستر نازک دفن مي‌شود.
همچنين فولاد استفاده شده در ساخت مفتول مي‌بايست از حداقل تنش تسليم 450 مگاپاسکال و حداقل تنش نهايي 550 مگاپاسکال بهره برده باشد. معمولاً ميلگردهاي بستر، براي جلوگيري از خوردگي و زنگ‌زدگي، داراي پوشش گالوانيزه يا پوشش اپوکسي هستند. همچنين، براي بهبود پيوستگي بين ملات و ميلگرد، مفتولهاي طولي داراي سطح آجدار بوده و مفتولهاي مياني سطح صاف هستند.
براي بهبود پيوستگي بين ميلگرد و ملات، نياز است که مفتولهاي طولي ميلگرد بستر داراي پوشش سطحي آجدار باشند. مفتول مياني که دو مفتول طولي را به هم ديگر وصل مي‌کند، مي‌تواند به شکل ساده و داراي سطحي مسطح و صاف باشد.
روش اجراي ميلگرد بستر
اجراي وال پست با ميلگرد بستر معمولاً به 2 روش افقي و عمودي انجام مي‌شود:
اگر ميلگرد بستر به صورت عمودي اجرا شود، لازم است در فرآيند چيدمان بلوک ها بروي يکديگر در فضاي خالي ايجاد شده به صورت عمودي ميلگرد ها را قرار داده و با استفاده از ميلگرد بستر عمودي آن ها فيکس مي نمايند. به اين ديوار ها CMU يا به عبارتي Concrete Masonry Unit گفته مي‌شود.
اگر روش افقي مدنظر باشد، ابتدا کلاف ميلگردي را با قطر 4 تا 6 ميليمتر تهيه کرده و آن را به‌صورت نردبان و يا خرپا شکل مي‌دهند. عرض ميلگرد بستر بايستي مطابق با عرض ديوار تنظيم شود. با در نظر گرفتن اينکه ميلگردهاي بستر بايد کاملا در ملات پنهان شوند، معمولاً عرض اين نوع ميلگرد را 2 الي 3 سانتيمتر کمتر از قطر ديوار در نظر مي گيرند. اگر در گوشه‌هاي ديوار از مصالح وادار مانند تيرآهن و يا ميلگرد استفاده شده باشد، ميلگردهاي بستر را مي‌توان از طريق جوشکاري به آنها متصل کرد. براي عمليات جوشکاري ميلگردهاي بستر به وادار از دو آيتم گيره و قلاب نيز استفاده مي‌شود و در شرايطي که در گوشه‌هاي ديوار وادار وجود ندارد، مي‌توان ميلگرد بستر را در دو ضلع ديوار بهم متصل نمود.
اگر در گوشه هاي ديوار از مصالح ديگر نظير تيرآهن، ميلگرد و … استفاده شده مي توان ميلگرد بستر را از طريق جوشکاري به وادار متصل نمود.
مزاياي ميلگردهاي بستر
ميلگرد بستر مانند ساير مقاطع و پروفيل‌هاي ساختماني داراي مزيتهايي مي‌باشد. در ادامه به اين مزيت‌ها اشاره خواهيم کرد.
مهمترين مزيت استفاده از ميلگردهاي بستر، ايمني و مقاوم بودن ساختمان مي‌باشد. همانطور که مي‌دانيد ميلگردها به مرور زمان دچار پوسيدگي شده و از بين خواهند رفت؛ بنابراين استفاده از ميلگرد بستر در شرايط نامساعد، مقاومت ساختمان را تضمين مي‌کند.
مقرون به صرفه بودن از ديگر مزاياي اين محصول مي‌باشد. در مقايسه با روشهاي قديمي، اين روش به صرفه‌تر مي‌باشد و باعث شده است تا سازندگان بيشتر از اين محصول استفاده کنند.
مزيت ديگر ميلگرد بستر، جداسازي ديوار و ستون‌هاست. اين کار منجر به کاهش نيروهاي داخل صفحه ديوار مي‌شود.
مقاومت ديوارها در برابر بارهاي خارج ازصفحه با استفاده از ميلگرد بستر افزايش چشمگيري خواهند داشت.
استفاده از ميلگردهاي بستر منجر به افزايش مقاومت برشي داخل صفحه ديوار مي‌شود.
تهیه : دفتر فنی تک سامان هور