بلوک سبک تک سامان در طبقه دیوارهای غیر باربر قرار می گیرد .دیوارهای غیر باربر تنها وزن خود را تحمل می کنند و در آنها ویژگی های دیگری من جمله سبکی و مقاومت حرارتی و صوتی مناسب ، اهمیت می یابد .دیوار چیده شده با بلوک سیمانی سبک تک سامان بعنوان دیوار عایق همگن حرارتی محسوب شده و شرایط آسایش را برای ساکنین در فصول گرم و سرد تامین می نماید . مزایا و ویژگیهای بلوک سبک تک سامان در بخش بلوک آورده شده اند . از دیگر مزایای دیوارچیده شده با بلوک سبک تک سامان می توان به موارد ذیل اشاره نمود : * افزایش سرعت اجرا دیوارچینی * کاهش پرت مصالح مصرفی * کاهش وزن بار مرده ساختمان به میزان ۳۰ درصد * کاهش ملات مصرفی * اجرای روکار سریع با حذف ملات گچ و خاک روش های اجرایی دیوارچینی : روش دیوارچینی با بلوک سبک تک سامان بسیار آسان بوده و مانند دیوارچینی با مصالح بنائی می باشد . بر این اساس تمامی عملیات بنایی با بلوک سبک تک سامان ، برپایه مشخصات و ضوابط مندرج در نشریه های ۱۰۰ و ۵۵ دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و نیز استاندارد شماره ۷۷۸۲ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران صورت می گیرد . سایر آیین های مرتبط با نحوه اجرای درست من جمله آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران نیز باید رعایت گردند . بعضی از این ضوابط که کاربرد بیشتری در اجرا دارند به صورت خلاصه آورده شده است : نحوه بلوک چینی: جهت استفاده از بلوکهای سبک تک سامان پس از آماده سازی سطح و تراز کار با ریختن یک لایه ملات ماسه و سیمان (حداقل ۲۵۰ کیلوگرم سیمان در هر متر مکعب ملات) به ضخامت حداکثر ۲.۵ سانتی متر ، در روی سطح کار اولین رگ بلوکها روی ملات قرار داده می شود ، سپس با ملات ریزی حداکثر به ضخامت ۱.۵ سانتی متر ، اقدام به چیدن رگ های بعدی می گردد.
۱ – بلوکها باید کاملا” تراز چیده شوند ، بطوریکه جدار بلوکها کاملا” قائم بوده و درزهای قائم رجهای متوالی ، به طور یک رج در میان ، در مقابل هم قرار گیرند . بلوک نصب شده ، نباید پس از گیرش اولیه ملات ، از جای خود حرکت داده شود . استقرار نهایی بلوک ، باید در زمانی صورت گیرد که ملات هنوز شل باشد .
۲ – در ساخت دیوارها سعی شود تا از یک جنس بلوک استفاده شود . استفاده از بلوک سبک تک سامان به همراه دیگر مصالح سبب ایجاد ترکهای نامناسب در گچ و خاک می شود .
۳- در صورت نیاز به قطعاتی که دارای اندازه طول رندی نمی باشند ، می توان بلوک سبک تک سامان را به راحتی با فرزگرانیت بر و یا تیشه تیز به اندازه قطعه مورد نظر برید . در این حالت به شدت پرت مصالح کاهش می یابد . باید در نظر داشت که از خرد کردن بلوک با پتک و یا وسایلی که با برخورد ضربه باعث ایجاد ترک در جان بلوک می نمایند، اجتناب ورزید.
۴- در مورد اجرای کلیه مصالح بنایی ، بهتر است پیش از اجرا ، بلوکها کمی خیس شوند تا آب ملات را به خود جذب نکرده و به اصطلاح ملات را نسوزاند . بلوکها بهتر است قبل از مصرف نم پاشی شده و بر خلاف بلوک های بتن گازی نیازی به غرقاب شدن ندارند.
۵- برای کنترل ابعاد ، گوشه ها و تقاطع ها و به طور کلی اجرای صحیح کار ، توصیه می شود پس از آماده شدن تراز کف ، ابتدا رج اول بدون ملات چیده شده و سپس بر اساس الگوی بدست آمده ، دیوارچینی شروع گردد . در دیوارچینی بوسیله بلوک سبک تک سامان ، از چیدن رج اول با آجر به عنوان استاد کار باید اجتناب ورزید .
۶- با توجه به اینکه کلیه مصالح بنایی جهت دیوار چینی به تنهایی عایق رطوبتی نمی باشند ، توصیه می گردد از این مصالح بدون اجرای لایه نما جهت اجرای دیوارهای خارجی استفاده نگردد .
۷- چیدن صحیح و ایجاد قفل و بست کامل در دیوارها ، موجب جلوگیری از نشست های احتمالی در برابر بارهای نقطه ای ( متمرکز ) خواهد شد ، بویژه در کنج ها و محل اتصال دیوارهای متقاطع .
۸- دیوارچینی باید بصورت یکنواخت در ارتفاع صورت گیرد و نباید اختلاف ارتفاع دیوارچینی در یک قسمت ساختمان نسبت به نسبت های دیگر از یک متر تجاوز نماید . در مورد دیوارهای متقاطع باید به منظور تامین قفل و بست کامل ، یک رج در میان از قطعات اتصال یا لا بند ، استفاده شود نصب تیر نعل درگاهی و آستانه نعل در گاهها باید بر اساس جزئیات مندرج در نقشه های اجرائی و با طول گیرداری کامل ، ساخته شوند . نعل درگاهها می بایست حداقل به طول ۱۰ سانتی متر در روی دیوارهای طرفین امتداد داشته باشد .در صورتیکه نعل درگاه خاصی از نظر دهانه وجود داشته باشد ، می بایست طـبق محـاسبات مقطع لازم از نظر باربری (میزان بار وارده با توجه به دهانه) تعیین و اجرا گردد.
در مورد بلوک سبک تک سامان امکان استفاده از نعل درگاههای پیش ساخته بتونی و یکپارچه شدن دیوار با نعل درگاه وجود دارد .
مهاربندی
۱- حداکثر طول آزاد دیوار جداکننده نباید از ۴۰ برابر ضخامت دیوار و یا ۵ متر ( هرکدام که کمتر باشد ) تجاوز کند . در صورت تجاوز از این مقدار دیوار باید به وسیله ستونک قائم ) (wall post مهار گردند . دو سر این اجزای قائم ( که معمولا” قوطی ۶*۶ انتخاب می شوند ) باید به گونه ای مناسب در کف و سقف مهار گردند .
۲ – حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای جداگر از تراز کف ۵/۳ متر می باشد . در صورت تجاوز از این حد ، باید با تعبیه کلاف های افقی به گونه مناسبی به تقویت دیوار مبادرت نمود .
۳ – جداگرهایی که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارند ، باید کاملا” به زیر پوشش سقف مهار شوند ، در این حالت بهتراست دیوار به وسیله شاخک های عمودی گرفته شده مهار گردند . جهت نچسباندن رج آخر بلوک به سقف و اجرای صحیح دیوار میان قاب بهتر است رج آخر به صورت آجر چین انجام گردد .
۴ – لبه قائم دیوار جداگر نباید آزاد باشند . لبه جداگر باید به دیوار یا جداگر عمود بر آن یا یک ستونک عمودی ، به نحوه مناسب متصل گردد . چنانچه طول دیوار جداگر پشت بند، کمتر از ۵/۱ متر باشد ، لبه آن می تواند آزاد باشد.
۵- چهارچوب ها باید حتی الامکان همزمان با دیوارچینی نصب شوند و به هنگام ریختن دوغاب در پشت پروفیل چهارچوبهای فلزی ، باید با قرار دادن وادارهای چوبی ، آنها را کاملا” مهار نمود تا در اثر فشار دوغاب ریزی ، خم نشده و در جهت طولی تاب بر ندارد . با امتداد شاخک از اجزای قائم قاب های درب و پنجره ها و اتصال آنها به سقف می‌توان از آنها جهت تقویت دیوار و ایجاد یک ستونک استفاده کرد .
اجرای روکار جهت اجرای روکار دیوارها ، در صورتیکه دیوارها به طرز مناسبی اجرا و شاقولی شده باشند می توان لایه گچ و خاک را حذف نموده و جهت اجرای روکار تنها از یک لایه گچ استفاده کرد .
در دیوارچینی با سفال بدلیل نیاز به افزایش ضخامت دیواره، نیاز به اجرای لایه گچ و خاک حداقل به ضخامت ۲ سانتی متر می باشد. با توجه به ضخامت بلوکهای تک سامان (۲۵ میلی متر) چنانچه یاد شد می توان لایه گچ و خاک را حذف نمود. جهت جلوگیری از ترک خوردن احتمالی دیوارها در محل بادبندها ، باید از توری مرغی جهت تقویت سطح استفاده شود . وکیل مراقبت پس از اتمام کار روزانه یا وقفه در عملیات بنایی ، دیوارچینی را از تابش مستقیم نور خورشید ، حرارت زیاد ، وزش باد و جلوگیری از یخ زدن های احتمالی باید با پیش بینی پوشینه های مراقبتی، محافظت نمود. عملیات بنایی در دمایی که در آن امکان یخ زدن ملات وجود دارد ممنوع می باشد . در شرایط متعارف دیوارچینی با ملات ماسه سیمان ، باید حداقل ۳ روز مرطوب نگه داشته شود . با توجه شرایط اقلیمی طول دوره مراقبت از دیوار توسط مجری تنظیم می بایست تنظیم گردد، اما در هر حال دوره نگهداری نباید کمتر از یک روز باشد.
ملات
از آنجاییکه بلوک سبک تک سامان از نظر مواد متشکله دارای سیمان می باشد ، در صورت استفاده از ملات ماسه و سیمان به دلیل پیوند مستحکمی که در نتیجه نفوذ ذرات مـلات به حـفره های بدنه بلوک سبک تک سامان بـوجـود می آید ، انسجام بیشتری نسبت به سایر واحدهای بنایی ایجاد شده و ترکیب مـلات و بـلوک یک واحــد یـکپارچه در مقابل بارهای ثقلی و جانبی را ایجاد می کند و لذا دارای مقاومت فشاری و خمشی بیشتـری نسبت به سایـر واحدهای بنایی دارد .(ماده همگن در داخل محدوده تنشهای مجاز) انتخاب نوع ملات در دیوارچینی ،نقش بسیارمهمی خواهد داشت . ولی بکاربردن ملات با عیار زیاد ، لزوما” نقش کلیدی در افزایش مقاومت دیوارچینی ندارد . ضخــــامت بنــدهای افقـی و قائـم ، نبــاید کمتر از ۱۰ میلی متر و بیشتر از ۱۲ میلی متر باشد . باید بندهای قائم ( هرزه ملات ) از ملات پر شوند . در بلوک چینـی ، ملات ریـزی به دو صورت انجـام می شود : الف) – ملات به صورت یکنواخت روی همه سطوح ملات خور بلوک نبایستی پخش شود ، زیرا در این حالت حفره های بلوک از ملات پر خواهد شد . این روش برای دیوارهــای باربــــر ، کرسی چینی ها و ستون ها ، مورد استفاده قرار می گیرد . ب )- ملات به صورت یکنواخت روی جدارهای خارجی و داخلی به صورت دو نوارجدا از هم پخش می شود . در این حالت ، به علت خالی بودن داخل بلوک ها،دیوار از نظر عایق رطوبتی وحرارتی، دارای عملکرد بهتری خواهد بود. انتخاب یکی از دو روش فوق ، منوط به نظر و تأیید دستگاه نظارت و موقعیت کار خواهد بود.
اتصال دیوار با ستون در مواردی که دیوارچینی در مجاورت ستون های فلزی یا بتنی قرار گیرد و در این نقاط درز انقطاع ، پیش بینی نشده باشد باید نحوه اتصال ستون به دیوار مطابق نقشه های اجرایی باشد ، در صورتیکه این جزئیات در نقشه نیامده باشد ، باید به شرح ذیل عمل شود :
الف- اتصال دیوار با ستون فلزی : در هر متر ارتفاع ، یک قطعه اتصال جوش شده به ستون فلزی باید در داخل ملات دیوار چینی قرار گیرد . قطعه اتصال به صورت T با میلگردی به قطر ۸ میلی متر به اندازه ۸۰×۲۵۰×۲۵۰ میلی متر ،از میلگرد به قطر ۱۰ میلی متر ، به صفحه ای به ابعاد ۶×۱۰۰×۱۰۰ جوش داده می‌شود ، این صفحات با شاخکهای مناسب در هنگام بتن ریزی در داخل ستون بندی ، کارگذاری می شود . شاخک های V شکل در داخل دیوار آجری و درون ملات بین آجرها ، قرار داده خواهد شد . در فاصله ایجاد شده بین دیوار و ستون بهتر است یک لایه پلی استایرن به ضخامت ۲ سانتی متر قرار داده شود .
ب- اتصال دیوار با ستون بتنی: در هر متر ارتفاع ، ۲ عدد شاخک U شکل به ابعاد ۸۰ * ۲۵۰ * ۲۵۰ میلیمتر ، از میلگرد به قطر ۱۰ میلی متر ، به صفحه ای به ابعاد ۶ * ۱۰۰ *۱۰۰ میلی متر جوش داده می شود، این صفحات با شاخکهای مناسب ، هنگام بتن ریزی در داخل ستون بندی ، شدهاند. شاخکهای U شکل در داخل دیوار آجری و درون ملات بین آجرها ، قرارداده خواهد شد. نصب خروجی ها و تاسیسات سوراخ ها و محلهای باز برای کارگذاری چهارچوبها ، در و پنجره ها ، مجراهای تهویه ، عبور لوله ها و کابلهای توکار و نظایر آن ، باید پیشاپیش بر اساس نقشه های اجرائی کاملا” مشخص و هنگام دیوار چینی ، تعبیه گردند تا نیازی به کندن و تخریب دیوارها به منظور تأمین فضاهای باز وجود نداشته باشد . در مواردی که نیاز به این عمل باشد ، باید از ضربه زدن به دیوار اجتناب شده و عملیات با دقت و با وسایل مربوطه انجام گردد . الزامات در برابر زمین لرزه برای تامین ایمنی ساختمان در مقابل زلزله ، رعایت مندرجات آیئین نامه طرح ساختمان ها در برابر زلزله ( استاندارد شماره ۲۸۰۰ ) الزامی است .
ساختمان های بنایی در نقاط زلزله خیز ، باید به شرح ذیل کلاف بندی شوند:
کلاف افقی در تراز پی این کلاف از بتن آرمـــه بوده و نباید عرض آن از عرض دیوار یا ۲۵ سانتیمتـر و ارتفاع آن از۳/۲ عرض دیــوار یا ۲۵ سانتیمتـر ، کمتر باشد . میلگردهای اصلی ، حداقل ۱۲Φ۴ برای عرض کمتر از ۳۵ سانتیمتـر و ۱۲Φ۶ برای عرض بیشتر از ۳۵ سانتیمتـر می باشـد ، به طوری که فاصله میلگردها از ۲۵ سانتیمتر بیشتر نشود. تنگ ها از میلگرد ۶Φ و فاصله آن ها ، برابر ارتفاع کلاف یا ۲۰ سانتیمتــر ، هر کدام که کوچکتر است ، می باشد. ۲- کلاف افقی در تراز سقف این کلاف از بتن آرمه بوده و عرض آن برابر عرض دیوار و حداقل ۲۰ سانتیمتر می باشد. در مورد دیوار خارجی و به منظور نماسازی ، می توان عرض کلاف را ۱۲ سانتیمتر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود . می توان ارتفاع کلاف روی دیوارهای باربر را ، تا ۲۰ سانتیمتر و روی دیوارهای غیر باربر ، تا ۱۲ سانتیمتر تقلیل داد . میزان میلگرد در این نوع کلاف ها ، عیناً مشابه کلاف های افقی در ترازپی خواهد بود.
تهیه : دفتر فنی تک سامان هور
